Wraz z zakładaniem hut zakładano również nowe osady, które wpisywały się w program kolonizacji germańskiej tych terenów, które w większości były zdominowane przez osoby posługujące się językiem polskim. Dzisiejsze Zagwiździe nazywano wtedy Kreuzburgehutte, czyli Kluczborską Hutą, wokół której założono wiele zakładów filialnych min. w Murowie, Szumie, Bogacicy, Szumiradzie, Brynicy. W początkach XIX w., na tym terenie działało 19 wielkich pieców, 77 fryszarek, walcowania, 2 blacharnie, 5 tłuczni żeliwa oraz 8 cajnarni. Wszystkie te zakłady podupadły w II poł. XIX w, kiedy to wzrosło znaczenie hut zlokalizowanych na terenie podatnym w surowiec węgla kamiennego tzw. hut królewskich.
Zlokalizowane na lewym brzegu rzeki Budkowiczanki budowle są pozostałością po dawnym kompleksie huty żelaza. Do naszych czasów zachował się budynek młotowni, czyli kuźni z 1806 r. Jest to budowla klasycystyczna, murowana. Obiekt składa się z dwóch budowli, wzniesionych na planie prostokąta, pierwotnie nakrytymi dachami naczółkowatymi z otwartymi więźbami. Do budynków należą również 2 drewniane koła podsiębierne, które napędzały młoty i szlifierkę.
Obok kuźni, możemy zobaczyć klasycystyczny budynek nożyc z 1802 r. Wzniesiona również na planie prostokąta, nakryta dachem naczółkowym. Obiekty zostały odnowione w latach 80 - XX w. Obecnie znajduje się w nich Regionalna Izba Muzealna.
Do zespołu huty należą również kanały i zbiorniki hutnicze, okalające dzisiejsze Zagwiździe. Zostały przekopane w latach 70 -tych XVIII w. W południowo - wschodniej części wsi zachował się również budynek odlewni oraz magazyn z I poł. XIX w. W sąsiedztwie kościoła można zobaczyć dawny dom administracyjny urzędników huty.